Revoluties in de cartografie

Een afbeelding van de oudste bewaardgebleven kaart.

Jitse Dijkstra 5 januari 2024

De cartografie bestaat al heel lang. In de tijd van de jagers en verzamelaars werden al kaarten gemaakt (greenlane, 2019). Toen waren kaarten alleen nog navigatiehulpmiddelen. Sindsdien is er veel veranderd in hoe we kaarten maken en gebruiken. Tijd voor een reis door de revoluties in de cartografie.

Een afbeelding van de oudste bewaardgebleven kaart.

Bewaring

De eerste revolutie is dat kaarten voor lange tijd konden worden bewaard. De oudste kaart die is teruggevonden is een Babylonische kleitablet van rond 600 voor Christus. Op de kaart zijn de rivier de Eufraat, Babylon en omliggende steden te zien. Toen al was het middelpunt van de kaart de plek waar de cartograaf werkte. (Neal, M., 2020), Dit is iets wat we tegenwoordig nog steeds zien.

Kaarten verzamelen

Rond het jaar 150 maakte Claudius Ptolemy de Geographia. Een achtdelige atlas van werken met hierin een groot deel van Eurasië en Noord Afrika. In de Geographia werd ook gebruik gemaakt van een latitude longitude coördinaten systeem. (Geneder, M. z.d.). De Geographia werd de standaard voor de 1500 jaar van cartografie erna (Neal, M., (2020). Het verzamelen van kaarten gebeurt tegenwoordig nogsteeds, iedereen heeft wel eens een atlas gebruikt. In het digitale tijdperk is er een manier bijgekomen om kaarten te verzamelen op websites.

Wereldkaart uit de Geographia van Claudius Ptolemy.
Image of a compass

Orientatië

In de 11e eeuw werd in China het kompas uitgevonden en verspreide zich langzaam over de wereld. De naald van het kompas wijst altijd naar het noorden, om het gebruik van een kaart in combinatie met een kompas makkelijk te maken is op een kaart het noorden meestal boven. Om nog meer duidelijkheid te geven werden noordpijlen aan kaarten toegevoegd (Neal, M., (2020).

Mercator

In de 16e eeuw creëerde Gerardus Mercator een nieuwe manier om de ronde aarde plat weer te geven. De Mercator projectie, is nog altijd de meest gebruikte projectie voor wereldkaarten. Het nadeel van deze projectie is dat er vervorming optreedt. De vervorming wordt groter naarmate je verderder van de evenaar af gaat (Neal, M., (2020). Het gevolg hiervan is dat Gerardus Mercator er eigenhandig voor heeft gezorgd dat de hele wereld de formaten van landen niet goed begrijpt (bezoek https://www.thetruesize.com/ om te zien wat ik bedoel).

Luchtfoto’s

De eerste luchtfoto’s voor cartografisch gebruik werden gemaakt in 1858 met behulp van een luchtballon. Met behulp van luchtfoto’s is het makkelijker om grote gebieden in kaart te brengen. Tijdens de eerste Wereldoorlog werden veel luchtfoto’s gemaakt voor inlichtingen doeleinden. Na de eerste wereld werden luchtfoto’s populair bij het grote publiek (Neal, M., (2020).

Computers, internet en satelliet

Met de komst van computers en satellieten begon de huidige vorm van cartografie. Het inwinnen werd versneld met foto’s uit de ruimte en verwerking hoefde niet meer handmatig. Daarnaast zorgt GPS ervoor dat ook data makkelijker ingewonnen kan worden. Daarnaast werd het nog makkelijker om kaarten voor iedereen toegangkelijk te maken via het internet

Toekomst?

De nieuwste revolutie in de cartografie is nu gaande, AI. Nu al worden kunstmatige intelligentie modellen gebruikt voor het uitvoeren van analyses, maar het zal niet lang duren voor de mogelijkheden veel groter zijn.

Bronnen

, ,

Jitse Dijkstra

One response to “Revoluties in de cartografie”